کد مطلب:16607 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » احكام

جنگ و دفاع در مسجد الحرام چه حكمي دارد؟

خداي سبحان دربارة خصوص مسجدالحرام فرمود: «ومن حيث خرجت فول وجهك شطر المسجد الحرام» بقره/149، «ولا تقاتلوهم عند المسجد الحرام حتّي يقاتلوكم فيه فإن قاتلوكم فاقتلوهم كذلك جزاء الكافرين» بقره/191؛ زيرا همان طور كه موسم حج و زمان زيارت، حرام و محترم است، مكان حج و زيارت نيز محترم بوده، قتال ابتدايي در آن حرام است، ولي از آن جهت كه قصاص، اختصاص به نفس يا طَرف ندارد، بلكه در نقض حرمت و هتك احترامها نيز قصاص است: «الشهر الحرام بالشهر الحرام و الحرمات قصاص فمن اعتدي عليكم فاعتدوا عليه بمثل ما اعتدي عليكم» بقره/194، از اين رو دربارة نقض حرمت مسجدالحرام نيز فرمود: اگر دشمنان شما در مسجد الحرام با شما جنگيدند مي‎توانيد در همان جا دفاع و قتال كنيد: «وما لهم ألا يعذبهم الله و هم يصدون عن المسجد الحرام» انفال/34، «فلا يقربوا المسجد الحرام بعد عامهم هذا» توبه/28.

در آيات فوق، شئون گوناگون مسجدالحرام مطرح شده است، چنانكه در آيه‎اي ديگر از مسجدالحرام به عنوان نقطه شروع اِسراء و معراج ياد شده است:

«سُبحانَ الَّذي أَسري بِعَبدِه لَيلاً مِنَ المَسجِد الحَرام إِلي المَسجِد الآقصي الَّذي بارَكْنا حَولَهُ لِنُرِيه مِنْ اياتِنا» إسراء/1.

روشن است كه حرمت مسجدالحرام به احترام كعبه است؛ چنانكه به احترام كعبه و مسجد، مكه و به احترام آن سه، حرم كه محدوده‎اي وسيعتر از مكه است محترم است (گرچه حرمت نهايي همة آنها به قرآن است). از اين رو در آيات مذكور سفارش شده كه حرمت كعبه و مسجدالحرام و حرمت مطاف و قبله را حفظ كنيد و شروع به جنگ نكنيد، ليكن از آنجا كه همه اين حرمتها براي اسلام است، اگر مشركان در خود مسجدالحرام براي از بين بردن اسلام به شما حمله كردند در همانجا آنها را بكشيد.

اين مسئله به لحاظ اهميت آن در جاهليت و همچنين در صدر اسلام، در فاصله‎اي كوتاه سه بار تكرار شد: نخست به عنوان جمع بندي مفهوم و منطوق فرمود: «وَلا تُقاتِلوهُم عِند المَسجِد الحَرام حَتّي يُقاتِلوكُم فيه». در اين آيه ابتدا منطوق همراه با مفهوم غايت ذكر شد. سپس خود اين مفهوم را با صراحت بيان فرمود: «فإن قاتلوكم فاقتلوهم» بقره/191. در مرحله سوم با بيان منطوق اين مسئله، فرمود: اگر مشركان در مسجدالحرام از نبرد دست كشيدند با انها نجنگيد، زيرا شما براي اسلام مي‎جنگيد و اسلام اينجا را محترم شمرده است: «فَإِنَّ انتَهوا فإن الله غَفوُرٌ رَحيم» بقره/192.

---

: آية الله جوادي آملي
صهباي حج